Codzienne zabiegi higieny jamy ustnej, które rozumiemy jako szczotkowanie i płukanie (np. irygatorem), czyszczenie języka, są niezbędne do utrzymania zdrowych zębów i dziąseł. Czasami możemy potrzebować dodatkowej pomocy. Warto przyjrzeć się substancjom, które sprzyjają utrzymaniu zdrowia tkanek zębów „od środka”.
Istnieje kilka rodzajów suplementów, które mogą pomóc w promowaniu zdrowych zębów i dziąseł, w tym:
Witaminy z grupy B
Wspomagają metabolizm energetyczny ośrodkowego i obwodowego układu nerwowego, wzmacniają sprawność fizyczną i umysłową. Ich niedobór może powodować problemy z błoną śluzową jamy ustnej, która jest niezbędna do regeneracji i powstawania nowych komórek. Typowym objawem mogą być „zajady”, czyli stan zapalny kącików ust, który może świadczyć m.in. o braku witamin z grupy B. Udowodniono, że braki witamin B2, B3, B6 i B12 są związane z krwotocznym zapaleniem dziąseł i zapaleniem przyzębia. Wykazano również, że niedobór witaminy B12 może prowadzić do ostrego, martwiczego zapalenia dziąseł, ponieważ odgrywa istotną rolę w modulacji odporności komórkowej. Witaminy z grupy B można znaleźć w naturalnych preparatach chlorelli vulgaris. Ważna jest również suplementacja lub dieta bogata w kwas foliowy. Jego niedobór oznacza, że może nie dochodzić do rogowacenia powierzchni dziąseł. Spowalnia się też wymiana komórek, co zmniejsza odporność na infekcje i niszczy tkanki dziąseł.
Cynk
Jest drugim najczęściej występującym śladowym pierwiastkiem w organizmie ludzkim. Bierze udział w ponad 300 reakcjach enzymatycznych i elementarnych reakcjach metabolicznych. Jest ważnym przeciwutleniaczem. Badanie opisane przez Journal of Nutrition & Metabolism z 2019 r. pokazuje, że niedobór cynku może powodować zapalenie dziąseł. Przeanalizowano 2899 artykułów w PubMed, WoS i Scopus, które opisywały: wartości średnie/odchylenie standardowe poziomu cynku w surowicy, spożycie cynku w diecie/suplementacji (mg/dzień) i markery kostne. Na tej podstawie wyciągnięto wniosek, że w ogólnej analizie, poziom cynku w surowicy był znacznie niższy u pacjentów z osteoporozą, w porównaniu ze zdrową grupą kontrolną. Zaobserwowano, że suplementacja cynku może poprawić markery, oznaczające tworzenie się nowej kości, takie jak osteokalcyna i fosfataza alkaliczna w surowicy. Pamiętajmy, że zęby to kości, więc cynk będzie potrzebny do utrzymania ich „twardości”.
Suplementy wapnia i witaminy D
Wapń i witamina D są niezbędne do budowy i utrzymania mocnych kości, w tym zębów. Dieta zawierająca wapń, jak i witaminę D czy suplementy może pomóc wzmocnić szkliwo, zmniejszyć ryzyko ubytków i promować zdrowy rozwój zębów. Przyjmowanie witaminy D3 warto łączyć z witaminą K2(MK7).
Witamina E
Jest witaminą rozpuszczalną w tłuszczach, która występuje głównie w postaci tokoferoli i tokotrienoli. Ma właściwości antyoksydacyjne i chroni błonę komórkową przed wpływem wolnych rodników. Niedobór witaminy E prowadzi do zwiększenia ryzyka chorób przyzębia. Badanie przekrojowe przeprowadzone w USA wykazało odwrotną zależność między poziomem tokoferolu w surowicy a ciężkością zapalenia przyzębia.
Probiotyki
To żywe mikroorganizmy, które spożywane w odpowiednich ilościach, zapewniają liczne korzyści zdrowotne. Badania coraz częściej pokazują, że probiotyki mogą mieć pozytywny wpływ na zdrowie zębów. Jama ustna to złożony ekosystem, w którym żyje wiele mikroorganizmów, a niektóre z nich mogą powodować choroby. Równowaga bakterii w jamie ustnej jest niezbędna do utrzymania zdrowia. Probiotyki równoważą mikrobiom, co pomaga zapobiegać rozwojowi szkodliwych bakterii, które mogą prowadzić do próchnicy, stanów zapalnych dziąseł i nieświeżego oddechu. Do najpowszechniejszych szczepów probiotycznych stosowanych w produktach dentystycznych, należą: Lactobacillus acidophilus, Lactobacillus reuteri i Streptococcus salivarius. Szczepy te sprzyjają rozwojowi pożytecznych bakterii, które mogą zastąpić te szkodliwe, występujące w jamie ustnej. Zapalenie dziąseł może być również spowodowane nagromadzeniem się płytki nazębnej i szkodliwych bakterii. Probiotyki mogą pomóc zmniejszyć stan zapalny i poprawić zdrowie dziąseł, tworząc na nich barierę ochronną. Ta bariera zapobiega stanom zapalnym i kolonizacji dziąseł przez szkodliwe bakterie.
Suplementy kwasów tłuszczowych Omega-3
Kwasy tłuszczowe Omega-3 są niezbędne do zmniejszenia stanu zapalnego w organizmie, w tym dziąseł. Suplementy te mogą pomóc w zapobieganiu chorobom przyzębia i promowaniu zdrowych dziąseł. Wykonano badanie w 2021 r. sprawdzające, jak suplementacja olejem rybim bogatym w kwasy tłuszczowe omega-3 zapobiega osteopenii (obniżenie gęstości mineralnej kości) wywołanej rozyglitazonem u starzejących się myszy C57BL/6. Myszy karmione dietą izokaloryczną (bogatą w białka i tłuszcze pochodzenia rybnego) uzupełnioną olejem rybim, wykazywały znacznie wyższy poziom gęstości kości w różnych regionach w porównaniu z innymi grupami. Kwasy Omega 3 są ważnym elementem wytrzymałych zębów i kości.
Suplementy witaminy C
Witamina C jest silnym przeciwutleniaczem, który może pomóc w utrzymaniu zdrowych dziąseł i zapobieganiu ich zapaleniu. Wzmacnia układ odpornościowy, co może pomóc w zwalczaniu chorób dziąseł i innych problemów związanych ze zdrowiem jamy ustnej.
Suplementy koenzymu Q10
Koenzym Q10 jest silnym przeciwutleniaczem, który może pomóc w utrzymaniu zdrowych dziąseł, zmniejszyć ich stan zapalny i zapobiec rozwojowi chorób. Badania wykazały, że enzym Q zmniejsza gromadzenie się płytki nazębnej, która jest główną przyczyną próchnicy i chorób dziąseł. Może też odgrywać rolę we wspieraniu układu odpornościowego, co jest ważne w zapobieganiu i zwalczaniu infekcji w organizmie. Badania wykazały, że może stymulować produkcję białych krwinek, które pomagają zwalczać obcych najeźdźców i patogeny. Jest to szczególnie ważne w higienie jamy ustnej, gdzie dziąsła i zęby są stale narażone na działanie bakterii i innych szkodliwych mikroorganizmów. Wspomagając gojenie i zmniejszając stany zapalne, enzym Q może przyspieszyć proces regeneracji po zabiegach dentystycznych i urazach.
Grzyby
Grzyby były używane od wieków ze względu na swoje właściwości lecznicze. Ostatnie badania sugerują, że mogą również odgrywać rolę we wzmocnieniu zębów. Wykazują właściwości przeciwdrobnoustrojowe. Niektóre rodzaje grzybów zawierają związki, które mogą hamować wzrost bakterii, powodujących próchnicę zębów i choroby dziąseł. Związki te obejmują lentinan, który ma silne właściwości przeciwbakteryjne i przeciwgrzybicze. Grzyby są dobrym źródłem składników odżywczych. Są bogate w wapń, który jest niezbędny dla mocnych zębów i kości. Zawierają witaminę D, która pomaga organizmowi wchłaniać wapń i fosfor. Ponadto grzyby mają właściwości przeciwzapalne. Zapalenie dziąseł może oznaczać choroby, a przewlekłe zapalenie może z czasem spowodować uszkodzenie dziąseł i zębów. Jedno z badań opublikowanych w Journal of Biomedicine and Biotechnology wykazało, że grzyby jak np. shiitake mogą być potencjalnie stosowane jako naturalna alternatywa dla tradycyjnych produktów do pielęgnacji zębów. Badanie wykazało, że ekstrakt z grzybów shiitake skutecznie hamuje wzrost niektórych bakterii powodujących próchnicę zębów i choroby dziąseł. Ekstrakt ma również właściwości przeciwzapalne i sprzyja rozwojowi pożytecznych bakterii w jamie ustnej.
Magnez
Jest ważnym pierwiastkiem koniecznym do zapewnienia silnego kośćca i zębów. W 2009 r. panel EFSA ustalił związek przyczynowo-skutkowy między przyjmowaniem magnezu a utrzymaniem zdrowych kości. W badaniach przeprowadzonych od 2009 r. dotyczących stężenia Mg w surowicy i jego związku z kością wykazano, że jego niższe wartości są związane z występowaniem osteoporozy, a około 30–40% badanych (głównie kobiet w wieku menopauzalnym) ma hipomagnezemię (zbyt niski poziom magnezu). Badania dietetyczne wykazały, że wiele osób (ok. 20%) stale spożywa mniejsze ilości Mg, niż są zalecane; ponadto w tej kategorii kilkakrotnie stwierdzono niższą gęstość mineralną kości i większe ryzyko złamań. We wszystkich badaniach stwierdzono korzyści związane z prawidłowym poziomem magnezu, zarówno pod względem gęstości mineralnej kości, jak i mniejszego ryzyka złamań.
Zeolit
Próchnica zębów może wystąpić m.in. gdy kwasy, niezależnie od ich pochodzenia, rozpuszczają minerały z twardego szkliwa zębów. Wówczas może wystąpić „uczucie szorstkich zębów”. Ma to miejsce np. po wypiciu kwaśnego napoju i jest to oznaka nadmiernego rozpuszczania i demineralizacji. Przykłady szkodliwych kwasów występujących w pożywieniu to: kwas węglowy, żołądkowy (np. zgaga), kwasy występujące w kawie, kwaśne owoce lub soki owocowe, fosforany, zakwaszacze żywności, kwasy wytwarzane przez mikroorganizmy w płytce nazębnej.
Zeolit to proszek wulkaniczny, zawierający sporą ilość minerałów. Jeśli regularnie używamy go do płukania ust, zwiększamy ilość minerałów w jamie ustnej. Na skutek ich podaży, powstałe ubytki mogą ulec ponownemu zmineralizowaniu. Z czasem minerały są magazynowane na powierzchni zębów. Najskuteczniejsze jest przepłukanie jamy ustnej zeolitem przed pójściem spać. Wówczas proszek dłużej pozostanie na powierzchni zębów i dziąseł, ponieważ częstotliwość połykania w nocy, pozostaje mniejsza niż w ciągu dnia, dlatego zabieg ma dłuższy i lepszy efekt. Wieczorem po umyciu zębów możesz przepłukać usta, dodając 1 łyżeczkę do 1/3 szklanki wody. Następnie wymieszać i intensywnie płukać, zasysając przestrzenie międzyzębowe. Po zabiegu nie zaleca się już jeść.
Warto mieć na uwadze powyższe substancje i włączać je w postaci diety lub suplementów. Pomoże to zachować zdrowe zęby i dziąsła. Powyższe substancje są kluczowe w przygotowaniu się do leczenia stomatologicznego oraz regeneracji po zabiegach przeprowadzanych w protokołach, obowiązujących w Stomatologii Immunologicznej (Centrum Stomatologii Immunologicznej BIO CLINIC w Brodnicy).