Bakterie probiotyczne definiuje się jako żywe mikroorganizmy, które, podane w odpowiedniej ilości, przynoszą organizmowi korzyści zdrowotne. Jeśli chodzi o jamę ustną, probiotyki wykazują potencjał w przywracaniu równowagi mikrobiomu jamy ustnej i zmniejszają ryzyko chorób zębów a z ostatnich badań wynika, iż również dziąseł. Te korzystne bakterie mogą zmieniać ekosystem naszej jamy ustnej. Bakterie probiotyczne w jamie ustnej są również konkurencyjne w stosunku do bakterii chorobotwórczych w adhezji, agregacji, w wykorzystywaniu substancji odżywczych i czynników wzrostu co znaczy, iż ograniczają i kontrolują poziom szkodliwych bakterii występujących w jamie ustnej. Istnieją pewne dowody sugerujące obniżenie poziomu bakterii kariogennych – powodujących próchnicę, w tym Streptococcus mutans, co pomaga zmniejszyć ryzyko wystąpienia próchnicy. Dzieje się tak dlatego, iż probiotyki w jamie ustnej powodują zmianę warunków środowiska na niekorzystną dla patogennych bakterii poprzez wytwarzanie substancji antybakteryjnych i zmiejszeanie reakcji zapalnych.
Badania wskazują, iż w buzi żyje około 700 szczepów bakterii, przylegających zarówno do tkanek twardych – zębów , jak i miękkich – dziąseł. Mikrobiom jamy ustnej współistnieje ze swoim gospodarzem i otoczeniem w dynamicznej równowadze, jest zrównoważony, ale podatny na zmiany środowiskowe. Wiele czynników może tą symbiotyczną relację zakłócać (np. czynniki chemiczne, fizyczne, dieta ) czego wynikiem będzie rozwinięcie się choroby np. krwawienia z dziąseł, zapalanie przyzębia, powstania kieszonek dziąsłowych czy poruszanych wyżej ubytków próchnicowych.
Literatura podaje, iż kilka szczepów probiotycznych zostało zidentyfikowanych jako katalizatory dla działania przeciwbakteryjnego i przeciwzapalnego przeciwdziałającego chorobom zębów i dziąseł. Wśród nich znajduje się m.in. Limosilactobacillus reuteri (wcześniej znany jako Lactobacillus reuteri), jeden z najlepiej przebadanych i udokumentowanych dostępnych probiotyków. Szczepy Lactobacillus wykazują działanie probiotyczne, a mechanizmy działania obejmują hamowanie tworzenia biofilmu płytki nazębnej, hamowanie rozwoju bakterii patogennych poprzez produkcję związków przeciwdrobnoustrojowych oraz pośrednią interakcję z układem immunologicznym, modulując ą odpowiedź immunologiczną gospodarza. Dalsze dowody potwierdzają redukcję poziomu mediatorów stanu zapalnego. Świadczy to o konsekwentnym działaniu przeciwzapalnym i widoczne jest w poprawie wyników leczenia periodontologicznego dziąseł.
Badania nad mikrobiomem jamy ustnej i probiotykami, takimi jak Limosilactobacillus reuteri, przyniosły obiecujący wgląd w sposób, w jaki dobre bakterie mogą równoważyć złośliwe szczepy, szczególnie w połączeniu z właściwym sposobem pielęgnacji jamy ustnej. Według ustaleń z przeglądu przeprowadzonego w 2017 r., zatytułowanego Use of Probiotics and Oral Health:
„Probiotyki mają potencjał w leczeniu chorób wieloczynnikowych, takich jak choroby przyzębia i próchnica, poprzez skuteczniejszy wpływ na relację gospodarz – mikrobiom, przywracając homeostazę, która może nie zostać osiągnięta za pomocą konwencjonalnych metod leczenia”.
Recenzowana praca, opublikowana w 2017 roku, Probiotics: A New Era of Biotherapy, stawia tezę, że probiotyki – na czele z Limosilactobacillus reuteri – hodowane poza organizmem i wprowadzane jako część bioterapii jamy ustnej mogą wytwarzać niezbędne przeciwciała i immunoglobuliny, wspomagając regenerację przyzębia i powrót do homeostazy mikrobiomu jamy ustnej.
Wiemy już, że b akterie, takie jak Porphyromonas gingivalis, Tannerella forsythia i Treponema denticola, są bardzo rozpowszechnione przy zapaleniu przyzębia, podczas gdy inne, takie jak Limosilactobacillus reuteri i Bifidobacterium, przyczyniają się do poprawy zdrowia dziąseł.
Natomiast niektóre z gatunków probiotycznych bakterii to bakterie redukujące azotany. Bakterie redukujące azotany przekształcają azotany w azotyny. Azotyny w ślinie mogą ograniczać wzrost bakterii próchnicotwórczych w wyniku wytwarzania przeciwbakteryjnego tlenku azotu w kwaśnym środowisku ( czyli np. po jedzeniu).
Probiotyki mogą również zwalczać przykry zapach z ust, hamując produkcję lotnych związków siarki wytwarzanych, które przyczyniają się do powstawania nieprzyjemnego zapachu z ust.
Co ciekawe niedawno Europejska Federacja Periodontologii (EFP) opublikowała informację dotyczącą, wytycznych leczenia klinicznego chorób przyzębia. W artykule autorzy stwierdzili m.in., że w przypadku zastosowania Limosilactobacillus reuteri stwierdzono korzystne efekty w wynikach leczenia.
Potencjał probiotyków jako metody leczenia zapalenia przyzębia i innych przewlekłych schorzeń jest znaczący i może utorować drogę dla terapii mickorbiomu jamy ustnej w bardzo bliskiej przyszłości.
Probiotyki, stosowane samodzielnie lub w połączeniu z klasycznym leczeniem periodontologicznym, najprawdopodobniej staną się podstawą pielęgnacji jamy ustnej w nadchodzących latach. A ponieważ eliminacja wszystkich mikrobów z jamy ustnej szybko staje się przestarzałym podejściem do higieny jamy ustnej, powszechnie uznaje się korzyści płynące ze stosowania probiotycznych bakterii prozdrowotnych jako elementu leczenia dziąseł oraz profilaktyki próchnicy.
Przykładowe preparaty probiotyczne do jamy ustnej
-
Salistat
Suplement diety Salistat SGL03 wspiera mikrobiom jamy ustnej. To PROBIOTYK z laktoferyną, olejkami eterycznymi i witaminą D, oparty na 6 aktywnych składnikach, które pomagają zachować zdrowie zębów i jamy ustnej. Innowacyjna formuła produktu jest wynikiem współpracy polskich oraz włoskich naukowców. Wielopłaszczyznowe działanie składników preparatu opisują liczne badania, a jego SKUTECZNOŚĆ została potwierdzona w badaniach laboratoryjnych przez Instytut Jakości Jagiellońskiego Centrum Innowacji.
-
Gum PerioBalance
GUM PerioBalance to zaawansowany suplement diety do stosowania w jamie ustnej zawierający opatentowaną bakterię pochodzenia ludzkiego o nazwie Limosilactobacillus reuteri Prodentis® (DSM 17938 i ATCC PTA5289) znaną wcześniej jako Lactobacillus reuteri Prodentis®. Szczep ten jest jednym z niewielu gatunków bakterii kwasu mlekowego, który został przystosowany do bytowania w jamie ustnej i przewodzie pokarmowym człowieka. Posiada on unikalną zdolność wiązania się ze śliną i błoną śluzową jamy ustnej.
-
Swanson Oral Probiotic Formuła
Mieszanka probiotyczna zawierająca opatentowany specjalny szczep: Blis K12®S. salivarius, Lactobacillus plantarum, Lactobacillus reuteri, Lactobacillus rhamnosus, Lactobacillus paracasei, Lactobacillus salivarius