Polega ono na mechanicznym usunięciu miazgi z komory i kanałów zęba, następnie oczyszczeniu ich, zdezynfekowaniu i wypełnieniu. W ten sposób usuwa się zainfekowaną – miazgę ( naczynia i nerwy) i część otaczającej tkanki – zębiny. Pomimo faktu, że leczenie wykonywane jest starannie i bardzo precyzyjnie, nie sposób jest mechanicznie oczyszczając ani chemicznie płucząc dotrzeć do końca każdego kanalika zębinowego ( zębina zbudowana jest z kanalików zębinowych). Składające się z białka oraz tłuszczu pozostałości włókien nerwowych oraz naczyń krwionośnych rozkładają się wówczas w kanalikach na związki, które przypominają „trupi jad”, a do których należą między innymi siarkowodór, putrescyna, merkaptan metylowy, kadaweryna, skatole oraz tioeter. Każda z nich to silnie trująca substancja, która wraz z krwią jest w stanie przedostać się do dowolnego narządu w naszym organizmie. Kanaliki zębowe oraz kieszonki dziąseł takich martwych zębów zaczynają opanowywać bakterie, przez co po upływie kolejnego roku lub dwóch w obrębie tkanki dziąseł i zębiny tworzą się stany zapalne.
Wpływ związków wydzielanych przez bakterie w martwych zębach na zdrowie człowieka może być różny, ale na pewno nie pozytywny. Wiadomo jednak, że nawet w minimalnych stężeniach, związki te mogą niszczyć enzymy katalizujące procesy chemiczne w zdrowym organizmie. Dezaktywacja tych niezbędnych do funkcjonowania enzymów może prowadzić do wielu hormonalnych, neurologicznych czy autoimmunologicznych chorób. Ponadto toksyny uwalniające się z zęba stanowią stałe obciążenie dla układu odpornościowego, który musi utrzymywać „w ryzach” bakterie i spowodowany przez nie stan zapalny.
Znajdujące się w martwych zębach, a także w zębach, w których dawniej lub nawet obecnie tkwią plomby z amalgamatu, patogenne organizmy mogą przekształcić resztki rtęci w jej różne organiczne formy, które mają na nas szczególnie toksyczny wpływ. Wspomniane substancje przedostają się przez tkanki zęba do kości szczęki/żuchwy, a z niej poprzez układ krwionośny rozprzestrzeniają się po całym organizmie.
Poza tym często dochodzi do nie dającego dolegliwości, miejscowego zapalenia kości i innych tkanek przyzębia otaczających wierzchołek korzeń martwego zęba (np. zmiana okołowierzchołkowa, torbiel, cysta), w wyniku którego dochodzi do zaniku kości i co istotne grozi rozprzestrzenieniem się infekcji.
Dodatkowo z perspektywy medycyny chińskiej ( uznana przez WHO w 2018 r. jako oficjalna gałąź medycyny) i sytemu meridian, martwe zęby stanowią źródło zakłóceń w organizmie, gdyż mają zdolność blokowania naszych kanałów energetycznych (meridian), którymi do wszystkich narządów naszego ciała powinna swobodnie przepływać energia życiowa.
Poprawnie wykonane leczenie kanałowe pozwala na wyeliminowanie bólu spowodowanego zapaleniem miazgi i zachowanie twardych tkanek zęba, ale nie eliminuje całego źródła infekcji. Jedynym sposobem na kompletne wyeliminowanie bakterii znajdujących się w zębie martwym i uniemożliwienie im ponownego zasiedlenia tego zęba jest usunięcie go i oczyszczenie otaczających go tkanek przyzębia.
Kontrowersyjny film stworzony przez platformę Netflix nawiązujący do tematu leczenia kanałowego: